پژ‍وهش و بازیافت

تحلیل و تحقیق متن‌شناسی متون ادبی عهد سامانیان از اولین وظیفه‌های سخن‌شناسان تاجیک است. این مقاله نیز با هدف نقد و بررسی کتاب ادبیات دورۀ سامانیان در فرهنگ‌های فارسی به‌نگارش درآمده است. به‌ گفتۀ مؤلف این کتاب، سعید عمران سعیداف، در نقد و تصحیح متون ادبی قرن نهم تا دهم میلادی، فرهنگ‌های تفسیری به‌خصوص لغت‌نامه‌های قدیمی مقام شایسته دارند؛ ازهمین‌رو، کتاب مذکور در دو باب به تشریح این موضوع می‌پردازد: باب اول اثر شامل بازگویی ارزش لغت‌شناسی و ادبی فرهنگ‌های دورۀ اول بوده که «معلومات عمومی لغت‌شناسی و ادب دربارۀ فرهنگ‌های دورۀ اول» نام گرفته است؛ باب دوم اثر «فرهنگ تفسیری و تصحیح متون ادبی عصر 10» نام‌گذاری شده است که از دو قسمت «متن‌شناسی وسایل تصحیح متون ادبی» و «تصحیح نظم عصر 10» تشکیل شده و جوهر اساسی تحقیقات را شامل‌ می‌شود. مؤلف کتاب معتقد است تحریفات و تصحیحات در متون ادبی درنتیجۀ عدم ‌درک درست معانی وا‍ژه و الفاظ و نادرست خواندن آنان به‌وقوع می‌پیوندد و همین عدم‌ درک درست موجب تبدیل یک واژه به واژه‌های دیگر می‌شود. در پایان، مؤلف، سعید عمران سعید‌اف، نتیجه می‌گیرد که در راه معین کردن متن اصلی و یافتن اشعار کامل، همچنین بازیافت اشعار پریشان، فرهنگ‌های تفسیری فارسی- تاجیکی مقامی شایسته دارند و در تدوین کلیات نظم عصر دهم، برابر تذکره‌ها مواد فرهنگ‌ها باید در دستۀ اول قرار گیرند.